بکتاش اصفهانیبکتاش از عرفای ساکن اصفهان بوده و مقبره‌اش در یکی از کوچه‌های اصفهان می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیبکتاش از عرفای ساکن اصفهان بوده و مقبره‌اش در کوچه غربی بازارچه حسن آباد که به خیابان صوراسرافیل [خیابان استانداری] فعلی منتهی می‌شود، در ضلع جنوبی کوچه قرار داشته است. در مقامات العرفاء به نقل از یادداشت‌های آقای حسین امید مربوط به سه ماه جوزا، سرطان و اسد به سال ۱۳۰۳ خورشیدی می‌نویسد: «بقعه‌ای است در اصفهان واقع در چهارباغ کهنه معروف به تکیه بکتاش که قریب هشتاد جریب باغ و اراضی اطراف آن وقف بر تعمیرات بقعه مذکوره و اعانت به فقرای دراویش بوده و با وجود احکام و اسناد شرعی و فرامین متعدّد شاه سلطان حسین و شاه طهماسب صفوی و فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار بر وقفیّت آن از چند سال به این طرف ده نفر، املاک مزبوره را به ملکیت تصرف نموده بودند، متولّی آن عرض حال تقدیم نمود و چون مرعی علیهم حاضر نشدند، بر طبق قوانین موضوعه تصدیق غیابی بر تولیّت آقا میرزا محمد اسماعیل نقیب الاشراف صادر گردید.» در چهلستون [موزه] اداره باستانشناسی سنگی مربوط به تکیه بکتاش بود و نگارنده مکرّر آن را دیده بود و با آقای عباس بهشتیان که از شیفتگان آثار باستانی و علاقمندان می‌باشند و کتابی نیز در این موضوع تالیف نموده‌اند، سنگ را قرائت کرده و نسخه برداشتیم لکن متاسفانه فعلاً از این سنگ اثری موجود نمی‌باشد. [خانوده‌ای در اصفهان، به نام «بکتاشیان» زندگی می‌کنند که می‌گویند اجداد آنان از متولّیان و ساکنان تکیه بکتاش بوده‌اند.]۲ - سلسله دراویش بکتاشیهسلسله دراویش بکتاشیه منسوب‌اند به حاج بکتاش، وی از عرفاء و صوفیه قرن نهم و متوفی به سال ۸۶۰ق و قبرش در تکیه‌ای به نام بکتاشیه مابین قیصریه و قونیه [در مرکز کشور ترکیه] واقع است. ۳ - معنای لغوی بکتاشفایده لغوی: کلمه بکتاش اسم مرکّب است از «بک» و «تاش». «بک» در فارسی در معنای: وزغ، غوک، گرزگاه، جنگل و بیشه آمده است. (فرهنگ آیت، برهان قاطع، عمید، نوبهار) فرمانده، رئیس مانند: ایلبک، در این حالت کلمه ترکی است. «تاش» در معانی: صاحب خانه، شریک، یار، خداوند، ماه گرفته و آقا استعمال شده است (کتب لغت سابق الذکر) از ترکیبات این لفظ است: بکتاش، خواجه تاش، خیلتاش، نهرتاش، فیل تاش، تذکره تاش. در آخر کلمات از ادات شرکت است. سعدی می‌گوید: «چنین گفت بکتاش یا خیلتاش» [۱]
مقامات العرفاء، ص۱۰۳.
[۲]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، مختصری از تاریخچه محلّه خواجو، ص۲۸.
[۳]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، مزارات اصفهان، ص۴۸-۴۹.
۴ - پانویس
۵ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۱۷۶-۱۷۷. |